- Rejestracja
- Lis 19, 2010
- Postów
- 2,790
- Buchów
- 10,100
- Odznaki
- 9
Znalazłem fajny tekst, więc dodaję, może kogoś zainteresuje.
Zródło: https://www.icmag.com/forum/ic-maga...olish/229135-ekopedia-gleba-kompost-nawożenie
Gleboznawstwo jest dziedziną nauki która wymaga szerokiej wiedzy z zakresu biologi i chemii.Każda gleb wymaga odrębnego traktowania, dlatego też trudno jest podać idealną receptę, pasującą do każdego jej rodzaju.
W ziemi przenikają się wzajemnie trzy z czterech elementów składowych tzn. ziemia, woda oraz powietrze. Dzisiaj zamiast „ziemia” powiedzielibyśmy „składniki nieorganiczne: i właśnie od nich chciałbym zacząć.
Tzw. Frakcje kamieni i żwiru zawierają drobiny o średnicy większej niż 2mm.
Można je dokładnie zobaczyć i wyczuć. Gleba z udziałem powyżej 75% tych frakcji nazywana jest kamienistą.
Gleby lekkie zawierają drobiny o średnicy do 1.0 mm
Drobiny gleby o średnicy między od 0.1 do 1.0 mm nazywane są piaskami i można je zobaczyć gołym okiem bądź za pomocą lupy.
Najdrobniejsze frakcje mają wymiary średnicy pomiędzy 0.02 i 0.1 mm, inaczej mówiąc jest to pył unoszący się przy silnym wietrze.
Określone minerały mogą nadawać glebie określoną barwę. Minerały zawierające żelazo, w zależności od stopnia utlenienia, nadają żółte, rdzwoczerwone lub jasnoczerwone zabarwienie; czasem zabarwiają na zielonkawo lub błękitno. Minerały zawierające magnan w zależności od stopnia utlenienia są czarne, ciemnobrązowe lub fioletowe.
Less ma kolor intensywnie żółty a zarazem jest on składnikiem najbardziej urodzajnym gleb, jakie znamy, przy intensywnym i rozsądnym użytkowaniu tworzą się na nim legendarne czarnoziemy. Ciemnoszare, aż do czarnych zawierają dużo próchnicy, ale o tym jeszcze będzie mowa : )
Podsumowanie
Nieorganiczneskładniki gleby mówią przede wszystkim o jej strukturze i zaopatrywaniu roślin w naturalne substancje odżywcze. Ziemię można ulepszyć poprzez nawożenie mineralne lub częściej przez dostarczenie substancji organicznych
Aby roślina mogła się rozwijać niezbędna jest woda, Jedne ziemi mogą dobrze magazynować wodę z innych ucieka ona natychmiast. Woda gromadzi się w przepuszczalnych pokładach w postaci wody gruntowej, jeżeli gromadzi się blisko powierzchni mówimy o wodzie lub wilgotności podskórnej. Część wody wypełnia w glebie przestrzenie mające postać kanalików, jeżeli ich średnica jest większa niż 0,1mm nazywamy je kapilarami, przez nie woda przedostaje się w dół lecz również może być zasysana w górę, stając się dostępną dla roślin.
W gorące dni woda wyparowuje w wyniku czego część Wierzchna ziemi zostaje pozbawiona swojej pulchności i przerywa się ciągłość pomiędzy kapilarami a powierzchnią. Nie na darmo stare powiedzenie mówi „Raz skopać to jak dwa razy podlać” : ). Ściółka z organicznych substancji także może obniżyć parowanie ( ale o tym mowa niżej)
Z dotychczasowych badań wynika że : gleba z dużą zawartością gliny zatrzymuje dużą ilość wody, ziemie piaszczyste zaś przeciwnie, zatrzymują jej niewiele.
Jednak gleba gliniasta zatrzymuje wodę w mikroskopijnych przestrzeniach tak mocno że korzenie roślin nie mogą z niej korzystać. Na ziemiach tych można zauważyć więdnięcie roślin, pomimo tego że nie jest sucho.
Podsumowanie
Przy podlewaniu ważna jest przeciętna wilgotność gleby. Dużo lepiej polać raz a dobrze niż często po troszeczku.
Gleba która ma skłonność do twardnienia , musi być spulchniana
Ubytek tlenu w wyniku silnej aktywności organizmów glebowych jest większy podczas sezonu wegetacyjnego. Niektóre organizmy glebowe przy udziale tlenu przekształcają nieprzyswajalny dla roślin azot w formę przyswajalną, znane są z tego m.in. bakterie brodawkowe. Ten tak ważny dla życia roślin biochemiczny proces funkcjonuje tylko w dobrze utlenionych glebach: jego niedobór odbija się na wzroście roślin.
Anaeroby w glebie nie tolerują w glebie tlenu, w trakcie swojej przemiany materii wytwarzają metan, siarkowodór, was masłowy – najczęściej cuchnące niepożądane gazy, które poważnie szkodzą korzenią uprawianych roślin. Zatem jeżeli nasza gleba chuchnie świadczy to o tym że jest źle napowietrzona. Dobrze zaopatrywana w tlen gleba pachnie przyjemnie grzybami.
Podsumowanie
Im więcej w strukturze gleby wolnych przestrzeni tym lepiej jest ona napowietrzona i tym lepiej rozwijają się w niej rośliny. Proszę nawozić powietrzem! Organizmy glebowe będą dobrze pracowały mając dostęp do tlenu. Dlatego też ziemia powinna mieć luźną strukturę, co można osiągnąć poprzez skopywanie i dostarczanie materiałów organicznych.
Składniki Gleby
Odczyn pH
Przez pojęcie odczyn pH rozumie się stopień kwasowości lub zasadowości gleby (tę ostatnią nazywamy też alkalicznością). Pośrodku jest odczyn obojętny. Wartość pH jest określana od 0 do 14, przy czym punkt neutralny przypada na 7. Wartości mniejsze od 7 pokazują odczyn kwaśny, wyższe niż 7 zasadowy. Trzeba wiedzieć, że na skali pH zmiana wartości nie przebiega w sposób liniowy, tylko wykładniczy. To znaczy, że pH 5 oznacza 10-krotnie wyższy odczyn kwasowości niż pH 6, a pH 4 oznacza 10-ktornie wyższy odczyn kwasowości niż pH 5. W przypadku odczynu zasadowego jest podobnie: im bardziej oddalamy się od punku neutralnego (7), tym gwałtowniej wzrasta kwasowość bądź zasadowość. W ogrodzie można, stosując wapnowanie, wpłynąć na odczyn pH. Dla działkowców odczyn pH jest ważny z wielu względów. Pewnym roślinom odczyn gleby jest obojętny, inne gatunki wymagają gleby kwaśnej, inne obojętnej, a niektóre zasadowej. Ważną rolę odgrywa przy tym rodzaj gleby. Dla lekkich gleb piaszczystych korzystniejszy jest odczyn słabo kwaśny. Ciężkie gleby często mają odczyn obojętny lub lekko zasadowy, dlatego wapnowanie powinno być prowadzone w sposób przemyślany i staranny.
Substancje organiczne i próchnicaDo substancji organicznych należą wszystkie substancje powstałe z obumarłych roślin i zwierząt, jak i produkty ich przemiany. Zaliczamy do nich również na przykład kompost i obornik. Całość organicznych substancji w glebie nazywana jest próchnicą. Żywe organizmy glebowe oraz korzenie tworzą w niej tzw. edafon. Zawartość próchnicy w glebie jest bardzo różna, a zależy też od jej warstwy. Do gleb ubogich w próchnicę zaliczamy mające mniej niż 1% próchnicy, do gleb zasobnych zaś mające jej od 15 do 30%. Rozkład obumarłych roślin i zwierząt nazywany jest humifikacją.
W tym biochemicznym procesie zdecydowany udział mają organizmy glebowe. Humifikacja przebiega w ten sposób, że za pomocą enzymów wysoko złożone produkty wyjściowe, jak np. celuloza czy lignina, rozkładane są do substancji prostych: w ten sposób mikroorganizmy czerpią pożywienie i energię. Im bogatsze w białko substancje wyjściowe, tym szybciej przebiega rozkład. Na przykład trawa i korzenie roślin rozkładają się szybciej niż drewno, o czym będziemy jeszcze mówić w rozdziale o kompostowaniu. Pod względem chemicznym substancje próchnicze nie są jednolitą grupą. W ogrodnictwie ważne są cztery właściwości próchnicy:
- ciemne zabarwienie, dzięki czemu próchnica łatwo się nagrzewa;
- bywa silnie zakwaszona, - J jak na przykład próchnica gleb leśnych, co sprawia, że, j organizmy glebowe z trudem ją rozkładają. Substancje próchnicze mogą być przyczyną zakwaszenia, które należy równoważyć wapnowaniem
- substancje próchnicze mogą wiązać więcej wody i substancji I odżywczych, co ma wpływ na ich zawartość w glebie;
- rozluźnia glebę i nadaje jej strukturę gruzełkowatą.
Próchnica jest produktem rozpadu organicznych substancji w wyniku rozkładu mikrobiologicznego. Ale rozpad postępuje jeszcze dalej. Inne mikroorganizmy „spalają", tzn. utleniają substancje próchnicze, podobnie jak ludzie spalają swoje pożywienie. W ten sposób z wielkocząsteczkowych, organicznych związków powstaje ostatecznie ® dwutlenek węgla, woda oraz wydziela się ciepło.
W czasie tego procesu azot przeobraża się w formę przyswajalną dla roślin, fosfor przechodzi w fosforany, siarczki w siarczany. Potas, wapń, magnez oraz inne mikroelementy (pierwiastki śladowe) zostają uwolnione z wielkocząsteczkowych wiązań i stają się przyswajalne j dla roślin. Ten proces nazywany jest mineralizacją.
Podsumowanie
Wysoki udział substancji organicznych sprawia, że gleba jest ciepła i luźna, a dzięki pracy mikroorganizmów substancje odżywcze zostają przekształcone w formy przyswajalne dla roślin.
Żywe organizmy glebowe
Świat organizmów glebowych, zwany edafonem, składa się z flory i fauny glebowej.
Formą przejściową między bakteriami i grzybami są promieniowce (Actinomycetes). Biorą one udział w humifikacji, nadając ziemi charakterystyczny, „świeży” zapach. Grzyby przenikają glebę strzępkami. Niektóre wytwarzają antybiotyki, ale przede wszystkim substancje bakteriostatyczne, hamujące rozwój bakterii. Najbardziej znana jest penicylina, którą wytwarzają grzyby z gatunku Pénicillium. Niektóre bakterie wytwarzają środki hamujące rozwój grzybów (grzybobójcze); niektóre grzyby, podobnie jak niektóre bakterie, mogą być stosowane jako leki w pewnych dolegliwościach. Z reguły bakterie i grzyby w zdrowej glebie są względem siebie antagonistyczne. Konkurują o pożywienie i wytwarzają substancje szkodliwe, ograniczając wzajemnie swoje namnażanie. Niektóre mikroorganizmy glebowe wytwarzają substancje wzrostowe dla roślin wyższych, inne zaś substancje hamujące wzrost. Mówiąc krótko: ziemia jest swoistym laboratorium biochemicznym o niewyobrażalnej produktywności.
Glony występują przede wszystkim w wodzie, nie są więc typowymi organizmami glebowymi. Jednakże w bardzo wilgotnych glebach występują niektóre gatunki z rodzaju zielenic, sinic i okrzemek. Ale tak jak wszystkie zielone rośliny, wytwarzają one substancje organiczne podczas fotosyntezy Dlatego też zasiedlają tylko warstwy powierzchniowe: są wskaźnikiem wilgotności górnych warstw gleby. Jeżeli w glebie zaobserwujemy warstwę glonów, należy ją przekopać.
Podsumowanie
Pożądana jest możliwie duża rozmaitość gatunków bakterii
grzybów, ponieważ te drobne organizmy glebowe rozkładają próchnicę na coraz to mniejsze jednostki biochemiczne.
W końcu te cząsteczki stają się tak małe, że są przyswajalne dla korzeni roślin (zmineralizowane). Zarówno strzępki grzybów, komórki glonów czy też kolonie bakterii śluzowych, jak i włośniki korzeni roślin wyższych rozdzielają warstwy gleby i nadają jej gruzełkowatą strukturę. Nazywamy to „żywą przebudową", stanowiącą kryterium do określania naturalnej urodzajności gleby.
Fauna glebowaWśród form zwierzęcych znajdują się jednokomórkowe pierwotniaki, jak np. ameby (pełzaki), wiciowce i orzęski. Odżywiają się one rozłożonymi substancjami organicznymi
bakteriami.
Z większych przedstawicieli zwierząt z grupy stawonogów (Arthropodct) w glebie znajdują się spokrewnione z rakami równonogi, należące do pajęczaków, mające 4 pary odnóży roztocza, jak również potocznie zwane „stonogami” wije, które w tropikalnych glebach mogą osiągać do 1m długości. Szczególnie ważnymi mieszkańcami warstwy próchnicznej są białawe, przezroczyste zwierzątka — skoczogonki (Collembola),
które można zobaczyć podczas podlewania kwiatów doniczkowych.
Występują one w każdej glebie. Przy uprawie roślin w pojemnikach wskazują, że z powodu nadmiernej wilgotności obumierają korzenie. Niektóre owady składają w ziemi jaja, a ich larwy również rozwijają się pod ziemią. Do najbardziej znanych, ale coraz rzadziej spotykanych, należą żyjące wiele lat w ziemi pędraki chrabąszcza majowego, które obgryzają korzenie roślin i mogą wyrządzać znaczne szkody. W glebie żyją też m.in. larwy koziułków CDiptercc), które potrafią pożreć korzenie świeżo posadzonej sałaty.
Również gąsienice niektórych sówkowatych (Noctuidae, rodzina ciem) żyją w glebie i zżerają korzenie. Szczególnie nieprzyjemnymi szkodnikami są larwy niektórych biegaczy (Carctbidcte, rodzina chrząszczy). Nazywa się je drutowcami, ponieważ ich świecący naskórek (kutykula) jest nieprawdopodobnie twardy.
W sporach na temat „kopać, czy nie", pada wiele argumentów „przeciw", ale równie wiele przemawia „za", ponieważ przekopywanie udaremnia rozmnażanie się niektórych szkodników glebowych.
Mrówki są mieszkańcami ziemi i poprzez mechaniczne spulchnianie gleby mogą ją rozdzielać. Podobnie różne małe ślimaki żyjące w glebie uczestniczą w rozkładzie substancji organicznych. Największe z nich, przede wszystkim 4 ślimaki bezmuszlowe (pomrowy), urządzają sobie nocne uczty na sałacie, natomiast dni spędzają w norkach w ziemi. Składają tam również jaja, mogące w ten sposób przetrwać zimę.
A teraz robaki. Małe, białawe robaczki to obleńce (Nematoda). Oczywiście niektóre są szkodliwe dla korzeni, ale równie często obżerają części nadziemne, powodując obumieranie roślin.
Najbardziej znanymi mieszkańcami ziemi są dżdżownice (Lumbńcide). W Europie Środkowej znanych jest ich 39 gatunków. Odżywiają się związkami organicznymi występującymi w glebie na głębokości 30-50 cm, mieszają części organiczne próchnicy z materiałem mineralnym, trawią rozłożoną materię organiczną i następnie wydalają ją spulchniając w ten sposób glebę.
Zmierzono i obliczono, że na jednym metrze kwadratowym ziemi dżdżownice przerabiają około 10 kg materiału glebowego, przy czym wynik ten jest różny dla różnych gatunków dżdżownic. Odchody dżdżownic szczególnie dobrze widać pod ściółką na grządkach, co jest oznaką dużej aktywności tych naszych pomocników w ogrodzie.
Również niektóre czworonogi i niektóre pożądane, niektóre nie — żyją w ziemi. Są to na przykład jaszczurki w skalniakach (ogrodach skalnych), owadożerne krety i ryjówki,
jak również najbardziej niepożądane norniki.
Podsumowanie
W naszej ziemi ogrodowej panuje ożywione życie. Bakterie, glony i grzyby zjadane są przez zwierzęta, wśród których opanuje prawo zjadania i bycia zjadanym, zgodnie z zasadą: „większy zjada mniejszego".
Naturalna żyzność glebyKażdy ogrodnik rolnik i leśnik dąży do osiągnięcia jak największych plonów.
Zacząć należy od starań polepszenie gleby. Najłatwiej można to zrobić w ogrodzie. Nawożąc
dostarczamy roślinom substancji odżywczych, a przez obróbkę ziemi zmierzamy do osiągnięcia optymalnej struktury gleby. Szczególnie ważne jest wzbogacenie jej w próchnicę. Sposoby, w jaki to można osiągnąć i działania zmierzające do wytworzenia próchnicy. W naturze szczególnie żyznymi glebami są bogate w próchnicę czarne ziemie (czarnoziemy). Mają wskaźnik żyzności równy 100. Liczbowy wskaźnik żyzności gleby mówi o jakościowym i ilościowym plonie (wielkość plonu, zawartość białka w produktach itd.). Jeżeli gleba ma wskaźnik 50, znaczy to, że ma ona 50% żyzności czarnoziemów. Ziemie nieurodzajne osiągają wskaźnik poniżej 40%.
Wprawdzie wskaźnik wymyślono do oceny wielkości plonów, ale umożliwia on również wnioskowanie o żyzności ogrodów w regionie.
Podsumowanie
Ziemia ogrodowa powinna zawierać średnio od 5 do 10% próchnicy. Obecność próchnicy powoduje, że lek-kie, piaszczyste gleby mają niemal czarny kolor. Ciężkie gleby gliniaste i torfowe są ciemnobrązowe i ciemno-szare. Aby podwyższyć zawartość próchnicy w ogrodzie można stosować torf, próchnicę korową oraz obornik. Trochę wolniej działa zielonka.
JAKIE WŁAŚCIWOŚCI MA MOJA GLEBA ?
Profile i horyzontyW każdym wykopie można zobaczyć profil glebowy na który składają się warstwy ziemi o różnym zabarwieniu, różnej strukturze i składnikach.
W gleboznawstwie te warstwy ziemi nazywane są horyzontami. Pojęcie „warstwa" stosowane jest w celu rozróżnienia geologicznego zróżnicowania, kiedy w ziemi można zaobserwować zmiany będące wynikiem naniesienia materiału. Gleba jest tą warstwą ziemi, która najczęściej obrabiana jest za pomocą szpadla lub pługa. Pod nią, na głębokości ok. 20—30 cm, znajduje się podglebie. Wierzchnia warstwa najczęściej jest ciemno zabarwiona (na skutek zawartości w niej próchnicy), bądź wybielona do jasnobrązowej lub szarej. Na nowo zakładanych działkach, o ile jest to możliwe, należy zastosować kompostowanie powierzchniowe.
W niektórych przypadkach dopiero po latach, z pomocą przyrody, ziemia zostanie do-prowadzona do używalności. Ale to się udaje. W naszym ogrodzie w tych warunkach zaczynaliśmy przed 25 laty: uzyskaliśmy godną pozazdroszczenia, grubą, płodną warstwę próchnicy. Skoro już wiemy, że ziemia wykazuje różne horyzonty oraz składa się z kamieni, piasku, pyłu, iłu, powietrza, wody, próchnicy oraz organizmów żywych, możemy zbadać swój ogród. W tym celu wykopujemy dół, np. w celu posadzenia drzewa; możemy przy okazji zaobserwować kolejne horyzonty.
Podsumowanie
Jeżeli chcesz mieć przyjemność z ogrodu, pielęgnuj warstwę powierzchniową, spulchniaj ją, wzbogacaj w próchnicę, zgodnie z mottem „najważniejsza jest gleba".
W warstwach złożonych z liści orzecha włoskiego lub dębu może to trwać latami; ściółka ze słomy dobrze rozkłada się podczas sezonu wegetacyjnego, miesiącami może trwać rozkład źle przewietrzanego pokosu; godną polecenia jest ściółka z liści żywokostu, których rozkład trwa zaledwie kilka tygodni.
W dolnych warstwach ściółki, w której niezbyt dokładnie można rozpoznać strukturę naniesionego materiału roślinnego, poziom rozkładu zaczyna się na głębokości kilku centymetrów.
Tam właśnie przebiega proces enzymatycznego rozpadu wielkocząsteczkowych substancji organicznych, w wyniku czego zostają uwolnione substancje odżywcze, które wzmacniają rośliny
Podsumowanie
Jeżeli chcecie w sposób naturalny wzbogacić ziemię w próchnicę, należy ją przykryć ściółką organiczną.
Horyzont próchnicowyPod warstwą rozkładu zaczyna się horyzont próchnicowy
O grubości 10 do 30 cm. Ten horyzont jest głównym obszarem korzeniowym dla roślin. Horyzont próchnicowy może mieć od 2 do 3 cm, jeżeli bierzemy pod uwagę nowo tworzące się ziemie, lub od 25 do 35 cm, co może mieć miejsce w przypadku naszych ogrodów. Może mieć również głębokość od 50 do 80 cm, jak np. w przypadku czarnoziemów i czego wam serdecznie życzymy. Warstwa próchnicy o grubości 50 do 60 cm występuje na glebach, które od dziesięcioleci lub stuleci wykorzystywane były pod uprawę ogrodową, a charakteryzuje się silnym przemierzaniem wierzchniej warstwy gleby. Horyzont próchnicowy powinien być dobrze przewietrzany, zawierać wodę oraz mieć strukturę gruzełkowata, a nie sypką. Powinien też mieć bogaty edafon.
Szczególnie ważna jest również wysoka zawartość kompleksu próchnicowo-iłowego. Tak określa się gruzełki i płatki, które składają się z powiązanych ze sobą mineralnych części iłu i organicznych części próchnicy Do nich przyłączone są atomy magnezu, wapnia i potasu, czyli mikroelementów należących do najważniejszych składników odżywczych roślin. Z gleby z niedostateczną zawartością kompleksu próchnicowo-iłowego, dostarczanego np. przez nawożenie, substancje odżywcze mogą być wymywane. W naturalnych warunkach, a więc w glebach nie uprawianych, próchnica jest jedynym źródłem azotu dla roślin.
Podsumowanie
Wysoka zawartość kompleksu próchnicowo-iłowego należy do najważniejszych kryteriów naturalnej żyzności gleby. Można go wytworzyć i powiększyć poprzez konsekwentne zasilanie ziemi kompostem.
Horyzonty wietrzenia i skała macierzystaTe dwa horyzonty są ze sobą ściśle powiązane, ponieważ horyzont wietrzenia powstaje ze skały macierzystej.
Od skały macierzystej zależy, w jaki sposób zbudowana jest wierzchnia warstwa gleby, jak można ją obrobić, jaką posiada
strukturę i odczyn pH oraz czy jest naturalnie żyzna, czy nie. Wietrzenie jest procesem i fizycznym i chemicznym. Z reguły skała macierzysta jest stale przykryta warstwą wierzchnią i w ten sposób w dużym stopniu chroniona przed fizycznym wietrzeniem. Dlatego też horyzont wietrzenia albo wcale nie występuje, albo jest bardzo cienki. Zawartość wody w glebie zależy od podglebia (podłoża). Warstwa ilasta z dużą zawartością wody wpływa szkodliwie na wzrost roślin: występuje przy szczelnej skale macierzystej. Gruboziarniste, kwaśne skały metamorficzne (niegdyś zwane archaicznymi) łatwiej ulegają wietrzeniu fizycznemu niż drobnoziarniste skały wylewne, np. bazalt. Wietrzenie chemiczne przebiega na odwrót. Ciemno zabarwione skały wulkaniczne zawierają więcej podatnych na wietrzenie minerałów (oliwin, amfibole, bogaty w wapń plagioklaz, wapienie) i zmieniają się szybciej i skuteczniej. W naszym wilgotnym klimacie z granitów powstają gleby silnie przekształcone, ale o niezmienionym składzie mineralnym, z bazaltów natomiast słabo przekształcone, ale pod względem składu mineralnego silnie przekształcone. Odczyn pH również zależy od skały macierzystej. Z granitu i innych skał krzemowych powstają gleby kwaśne, natomiast ze skał wapniowych i pokrewnych powstają gleby, które wcale lub bardzo rzadko muszą być wapnowane.
Z drugiej strony rozpuszczalność węglanów wapieni prowadzi do odwapnienia gleby, głównie w biologicznie aktywnych glebach z wysoką zawartością dwutlenku węgla.
Z powodu zdolności do tworzenia kompleksów próchnicowoi-łowych iły są niezastąpionymi składnikami naturalnej żyzności gleby. Jeżeli brakuje iłów, należy ich dostarczyć, do czego można użyć bentonitu lub mączki ze skał metamorficznych (zawierających krzemionkę). Na podstawie dotychczasowych rozważań dotyczących naturalnego zróżnicowania gleb wynika, że i ogrody będą różne.
Tego można było się spodziewać, ponieważ wiele roślin ozdobnych, drzew, krzewów czy warzyw na jednych glebach dobrze rośnie, a na innych marnie.
Często mamy wrażenie, że działkowcy stawiają sobie cele pochodzące z kolorowych katalogów, zamiast tych, które dyktuje im gleba ich ogrodów. Walczą np. ze specyficznymi wymaganiami rododendronów mając glebę wapienną, podczas gdy rododendron ~.wymaga kwaśnych, silnie próchnicznych stanowisk. Powojnik, wiciokrzew, peonia, sasanka, wawrzynek wilcze- łyko są sadzone na glebach kwaśnych, pomimo że wymagają gleb wapiennych.
Podsumowanie
Nie możemy zmienić geologicznych uwarunkowań podłoża decydujących o naturalnej zawartości lub niedoborze mineralnych składników odżywczych przyswajalnych przez rośliny
Rodzaje gleb i ich właściwościGeologiczne uwarunkowania podłoża rzutują na rodzaj gleby. Jeżeli chcecie mieć przyjemność z uprawy ogrodu, do najważniejszych zadań należy ocena gleby. Przypomnijmy: mineralne składniki gleby z uwagi na wielkość określane są jako piasek, pył lub ił. Do kryteriów opisujących rodzaj gleby należą: plastyczność, spoistość, lepkość i zwięzłość wilgotnej próbki glebowej. Żeby sprawdzić spoistość należy ugniatać wilgotną glebę jak ciasto. Pomiędzy różnymi rodzajami gleby granice są płynne.
- pojedyncze ziarna w glebie są dobrze widoczne i wypełnione;
- wilgotna gleba jest luźna lub bardzo słabo związana;
- słabo (lub wcale) poddaje się formowaniu (ugniataniu), rozsypuje się przy próbie formowania;
- do palców przywiera bardzo mało substancji stałych lub nic.
Jeżeli Państwo uważacie, że nie możecie zrezygnować z torfu, stosujcie go przynajmniej bardzo oszczędnie
tylko tam, gdzie jest naprawdę potrzebny. Do wzbogacania gleby w organiczne substancje o wiele lepszy jest kompost.
hortensje, choć można go zastąpić ziemią wrzosową zmieszaną z liściową, choć jest to bardziej kłopotliwe i pracochłonne. Nie każdy musi sadzić takie rośliny. Również torf w uprawach doniczkowych stosuje się dlatego, że jest praktyczny.
W rzeczywistości tworzą raczej wysoce skomplikowane związki chemiczne.
Zródło: https://www.icmag.com/forum/ic-maga...olish/229135-ekopedia-gleba-kompost-nawożenie
Gleboznawstwo jest dziedziną nauki która wymaga szerokiej wiedzy z zakresu biologi i chemii.Każda gleb wymaga odrębnego traktowania, dlatego też trudno jest podać idealną receptę, pasującą do każdego jej rodzaju.
W ziemi przenikają się wzajemnie trzy z czterech elementów składowych tzn. ziemia, woda oraz powietrze. Dzisiaj zamiast „ziemia” powiedzielibyśmy „składniki nieorganiczne: i właśnie od nich chciałbym zacząć.
I Podstawowe składniki nieorganiczne
Tzw. Frakcje kamieni i żwiru zawierają drobiny o średnicy większej niż 2mm.
Można je dokładnie zobaczyć i wyczuć. Gleba z udziałem powyżej 75% tych frakcji nazywana jest kamienistą.
Gleby lekkie zawierają drobiny o średnicy do 1.0 mm
Drobiny gleby o średnicy między od 0.1 do 1.0 mm nazywane są piaskami i można je zobaczyć gołym okiem bądź za pomocą lupy.
Najdrobniejsze frakcje mają wymiary średnicy pomiędzy 0.02 i 0.1 mm, inaczej mówiąc jest to pył unoszący się przy silnym wietrze.
II O czym mówi kolor gleby
Określone minerały mogą nadawać glebie określoną barwę. Minerały zawierające żelazo, w zależności od stopnia utlenienia, nadają żółte, rdzwoczerwone lub jasnoczerwone zabarwienie; czasem zabarwiają na zielonkawo lub błękitno. Minerały zawierające magnan w zależności od stopnia utlenienia są czarne, ciemnobrązowe lub fioletowe.
Less ma kolor intensywnie żółty a zarazem jest on składnikiem najbardziej urodzajnym gleb, jakie znamy, przy intensywnym i rozsądnym użytkowaniu tworzą się na nim legendarne czarnoziemy. Ciemnoszare, aż do czarnych zawierają dużo próchnicy, ale o tym jeszcze będzie mowa : )
Podsumowanie
Nieorganiczneskładniki gleby mówią przede wszystkim o jej strukturze i zaopatrywaniu roślin w naturalne substancje odżywcze. Ziemię można ulepszyć poprzez nawożenie mineralne lub częściej przez dostarczenie substancji organicznych
III Woda w glebie
Aby roślina mogła się rozwijać niezbędna jest woda, Jedne ziemi mogą dobrze magazynować wodę z innych ucieka ona natychmiast. Woda gromadzi się w przepuszczalnych pokładach w postaci wody gruntowej, jeżeli gromadzi się blisko powierzchni mówimy o wodzie lub wilgotności podskórnej. Część wody wypełnia w glebie przestrzenie mające postać kanalików, jeżeli ich średnica jest większa niż 0,1mm nazywamy je kapilarami, przez nie woda przedostaje się w dół lecz również może być zasysana w górę, stając się dostępną dla roślin.
W gorące dni woda wyparowuje w wyniku czego część Wierzchna ziemi zostaje pozbawiona swojej pulchności i przerywa się ciągłość pomiędzy kapilarami a powierzchnią. Nie na darmo stare powiedzenie mówi „Raz skopać to jak dwa razy podlać” : ). Ściółka z organicznych substancji także może obniżyć parowanie ( ale o tym mowa niżej)
Z dotychczasowych badań wynika że : gleba z dużą zawartością gliny zatrzymuje dużą ilość wody, ziemie piaszczyste zaś przeciwnie, zatrzymują jej niewiele.
Jednak gleba gliniasta zatrzymuje wodę w mikroskopijnych przestrzeniach tak mocno że korzenie roślin nie mogą z niej korzystać. Na ziemiach tych można zauważyć więdnięcie roślin, pomimo tego że nie jest sucho.
Podsumowanie
Przy podlewaniu ważna jest przeciętna wilgotność gleby. Dużo lepiej polać raz a dobrze niż często po troszeczku.
Gleba która ma skłonność do twardnienia , musi być spulchniana
III Powietrze w glebie
Oddychanie gleby to w rzeczywistości oddychanie miliardów organizmów w niej żyjących jak również korzeni roślin. Nie jest błędem traktowanie gleby jako dużego, żywego organizmu pobierającego tlen i wydychającego dwutlenek węgla. Zmierzono i obliczono że hektar ziemi leśnej w ciepły, letni dzień wydala tyle dwutlenku węgla co 500 ludzi. Powietrze atmosferyczne zawiera objętościowo 78% azotu, 21% tlenu i 0.03% dwutlenku węgla. Różnica pomiędzy powietrzem atmosferycznym i glebowym polega na tym że zawartość tlenu w powietrzu glebowym jest o wiele niższa, ponieważ w glebie jest on zużywany w różnorodnych procesach życiowych i bardzo powoli uzupełniany z powietrza atmosferycznego. Oczywiste jest że głębsze warstwy ziemi posiadają go mniej niż warstwy tuż pod powierzchnią.Ubytek tlenu w wyniku silnej aktywności organizmów glebowych jest większy podczas sezonu wegetacyjnego. Niektóre organizmy glebowe przy udziale tlenu przekształcają nieprzyswajalny dla roślin azot w formę przyswajalną, znane są z tego m.in. bakterie brodawkowe. Ten tak ważny dla życia roślin biochemiczny proces funkcjonuje tylko w dobrze utlenionych glebach: jego niedobór odbija się na wzroście roślin.
Anaeroby w glebie nie tolerują w glebie tlenu, w trakcie swojej przemiany materii wytwarzają metan, siarkowodór, was masłowy – najczęściej cuchnące niepożądane gazy, które poważnie szkodzą korzenią uprawianych roślin. Zatem jeżeli nasza gleba chuchnie świadczy to o tym że jest źle napowietrzona. Dobrze zaopatrywana w tlen gleba pachnie przyjemnie grzybami.
Podsumowanie
Im więcej w strukturze gleby wolnych przestrzeni tym lepiej jest ona napowietrzona i tym lepiej rozwijają się w niej rośliny. Proszę nawozić powietrzem! Organizmy glebowe będą dobrze pracowały mając dostęp do tlenu. Dlatego też ziemia powinna mieć luźną strukturę, co można osiągnąć poprzez skopywanie i dostarczanie materiałów organicznych.
Składniki Gleby
Odczyn pH
Przez pojęcie odczyn pH rozumie się stopień kwasowości lub zasadowości gleby (tę ostatnią nazywamy też alkalicznością). Pośrodku jest odczyn obojętny. Wartość pH jest określana od 0 do 14, przy czym punkt neutralny przypada na 7. Wartości mniejsze od 7 pokazują odczyn kwaśny, wyższe niż 7 zasadowy. Trzeba wiedzieć, że na skali pH zmiana wartości nie przebiega w sposób liniowy, tylko wykładniczy. To znaczy, że pH 5 oznacza 10-krotnie wyższy odczyn kwasowości niż pH 6, a pH 4 oznacza 10-ktornie wyższy odczyn kwasowości niż pH 5. W przypadku odczynu zasadowego jest podobnie: im bardziej oddalamy się od punku neutralnego (7), tym gwałtowniej wzrasta kwasowość bądź zasadowość. W ogrodzie można, stosując wapnowanie, wpłynąć na odczyn pH. Dla działkowców odczyn pH jest ważny z wielu względów. Pewnym roślinom odczyn gleby jest obojętny, inne gatunki wymagają gleby kwaśnej, inne obojętnej, a niektóre zasadowej. Ważną rolę odgrywa przy tym rodzaj gleby. Dla lekkich gleb piaszczystych korzystniejszy jest odczyn słabo kwaśny. Ciężkie gleby często mają odczyn obojętny lub lekko zasadowy, dlatego wapnowanie powinno być prowadzone w sposób przemyślany i staranny.
Substancje organiczne i próchnica
W tym biochemicznym procesie zdecydowany udział mają organizmy glebowe. Humifikacja przebiega w ten sposób, że za pomocą enzymów wysoko złożone produkty wyjściowe, jak np. celuloza czy lignina, rozkładane są do substancji prostych: w ten sposób mikroorganizmy czerpią pożywienie i energię. Im bogatsze w białko substancje wyjściowe, tym szybciej przebiega rozkład. Na przykład trawa i korzenie roślin rozkładają się szybciej niż drewno, o czym będziemy jeszcze mówić w rozdziale o kompostowaniu. Pod względem chemicznym substancje próchnicze nie są jednolitą grupą. W ogrodnictwie ważne są cztery właściwości próchnicy:
- ciemne zabarwienie, dzięki czemu próchnica łatwo się nagrzewa;
- bywa silnie zakwaszona, - J jak na przykład próchnica gleb leśnych, co sprawia, że, j organizmy glebowe z trudem ją rozkładają. Substancje próchnicze mogą być przyczyną zakwaszenia, które należy równoważyć wapnowaniem
- substancje próchnicze mogą wiązać więcej wody i substancji I odżywczych, co ma wpływ na ich zawartość w glebie;
- rozluźnia glebę i nadaje jej strukturę gruzełkowatą.
Próchnica jest produktem rozpadu organicznych substancji w wyniku rozkładu mikrobiologicznego. Ale rozpad postępuje jeszcze dalej. Inne mikroorganizmy „spalają", tzn. utleniają substancje próchnicze, podobnie jak ludzie spalają swoje pożywienie. W ten sposób z wielkocząsteczkowych, organicznych związków powstaje ostatecznie ® dwutlenek węgla, woda oraz wydziela się ciepło.
W czasie tego procesu azot przeobraża się w formę przyswajalną dla roślin, fosfor przechodzi w fosforany, siarczki w siarczany. Potas, wapń, magnez oraz inne mikroelementy (pierwiastki śladowe) zostają uwolnione z wielkocząsteczkowych wiązań i stają się przyswajalne j dla roślin. Ten proces nazywany jest mineralizacją.
Podsumowanie
Wysoki udział substancji organicznych sprawia, że gleba jest ciepła i luźna, a dzięki pracy mikroorganizmów substancje odżywcze zostają przekształcone w formy przyswajalne dla roślin.
Żywe organizmy glebowe
Świat organizmów glebowych, zwany edafonem, składa się z flory i fauny glebowej.
Flora glebowa
Wśród organizmów glebowych zarówno ilościowo, jak i pod względem różnorodności, do-minują bakterie. Szczególnie korzystne dla urodzajności gleby są bakterie wiążące azot atmosferyczny, który dzięki temu staje się dostępny dla roślin: np. Asotobacter czy bakterie nitryfikacyjne Nitroso-monas, utleniające amoniak NH do przyswajalnych przez rośliny azotanów NO .Formą przejściową między bakteriami i grzybami są promieniowce (Actinomycetes). Biorą one udział w humifikacji, nadając ziemi charakterystyczny, „świeży” zapach. Grzyby przenikają glebę strzępkami. Niektóre wytwarzają antybiotyki, ale przede wszystkim substancje bakteriostatyczne, hamujące rozwój bakterii. Najbardziej znana jest penicylina, którą wytwarzają grzyby z gatunku Pénicillium. Niektóre bakterie wytwarzają środki hamujące rozwój grzybów (grzybobójcze); niektóre grzyby, podobnie jak niektóre bakterie, mogą być stosowane jako leki w pewnych dolegliwościach. Z reguły bakterie i grzyby w zdrowej glebie są względem siebie antagonistyczne. Konkurują o pożywienie i wytwarzają substancje szkodliwe, ograniczając wzajemnie swoje namnażanie. Niektóre mikroorganizmy glebowe wytwarzają substancje wzrostowe dla roślin wyższych, inne zaś substancje hamujące wzrost. Mówiąc krótko: ziemia jest swoistym laboratorium biochemicznym o niewyobrażalnej produktywności.
Glony występują przede wszystkim w wodzie, nie są więc typowymi organizmami glebowymi. Jednakże w bardzo wilgotnych glebach występują niektóre gatunki z rodzaju zielenic, sinic i okrzemek. Ale tak jak wszystkie zielone rośliny, wytwarzają one substancje organiczne podczas fotosyntezy Dlatego też zasiedlają tylko warstwy powierzchniowe: są wskaźnikiem wilgotności górnych warstw gleby. Jeżeli w glebie zaobserwujemy warstwę glonów, należy ją przekopać.
Podsumowanie
Pożądana jest możliwie duża rozmaitość gatunków bakterii
grzybów, ponieważ te drobne organizmy glebowe rozkładają próchnicę na coraz to mniejsze jednostki biochemiczne.
W końcu te cząsteczki stają się tak małe, że są przyswajalne dla korzeni roślin (zmineralizowane). Zarówno strzępki grzybów, komórki glonów czy też kolonie bakterii śluzowych, jak i włośniki korzeni roślin wyższych rozdzielają warstwy gleby i nadają jej gruzełkowatą strukturę. Nazywamy to „żywą przebudową", stanowiącą kryterium do określania naturalnej urodzajności gleby.
Fauna glebowa
bakteriami.
Z większych przedstawicieli zwierząt z grupy stawonogów (Arthropodct) w glebie znajdują się spokrewnione z rakami równonogi, należące do pajęczaków, mające 4 pary odnóży roztocza, jak również potocznie zwane „stonogami” wije, które w tropikalnych glebach mogą osiągać do 1m długości. Szczególnie ważnymi mieszkańcami warstwy próchnicznej są białawe, przezroczyste zwierzątka — skoczogonki (Collembola),
które można zobaczyć podczas podlewania kwiatów doniczkowych.
Występują one w każdej glebie. Przy uprawie roślin w pojemnikach wskazują, że z powodu nadmiernej wilgotności obumierają korzenie. Niektóre owady składają w ziemi jaja, a ich larwy również rozwijają się pod ziemią. Do najbardziej znanych, ale coraz rzadziej spotykanych, należą żyjące wiele lat w ziemi pędraki chrabąszcza majowego, które obgryzają korzenie roślin i mogą wyrządzać znaczne szkody. W glebie żyją też m.in. larwy koziułków CDiptercc), które potrafią pożreć korzenie świeżo posadzonej sałaty.
Również gąsienice niektórych sówkowatych (Noctuidae, rodzina ciem) żyją w glebie i zżerają korzenie. Szczególnie nieprzyjemnymi szkodnikami są larwy niektórych biegaczy (Carctbidcte, rodzina chrząszczy). Nazywa się je drutowcami, ponieważ ich świecący naskórek (kutykula) jest nieprawdopodobnie twardy.
W sporach na temat „kopać, czy nie", pada wiele argumentów „przeciw", ale równie wiele przemawia „za", ponieważ przekopywanie udaremnia rozmnażanie się niektórych szkodników glebowych.
Mrówki są mieszkańcami ziemi i poprzez mechaniczne spulchnianie gleby mogą ją rozdzielać. Podobnie różne małe ślimaki żyjące w glebie uczestniczą w rozkładzie substancji organicznych. Największe z nich, przede wszystkim 4 ślimaki bezmuszlowe (pomrowy), urządzają sobie nocne uczty na sałacie, natomiast dni spędzają w norkach w ziemi. Składają tam również jaja, mogące w ten sposób przetrwać zimę.
A teraz robaki. Małe, białawe robaczki to obleńce (Nematoda). Oczywiście niektóre są szkodliwe dla korzeni, ale równie często obżerają części nadziemne, powodując obumieranie roślin.
Najbardziej znanymi mieszkańcami ziemi są dżdżownice (Lumbńcide). W Europie Środkowej znanych jest ich 39 gatunków. Odżywiają się związkami organicznymi występującymi w glebie na głębokości 30-50 cm, mieszają części organiczne próchnicy z materiałem mineralnym, trawią rozłożoną materię organiczną i następnie wydalają ją spulchniając w ten sposób glebę.
Zmierzono i obliczono, że na jednym metrze kwadratowym ziemi dżdżownice przerabiają około 10 kg materiału glebowego, przy czym wynik ten jest różny dla różnych gatunków dżdżownic. Odchody dżdżownic szczególnie dobrze widać pod ściółką na grządkach, co jest oznaką dużej aktywności tych naszych pomocników w ogrodzie.
Również niektóre czworonogi i niektóre pożądane, niektóre nie — żyją w ziemi. Są to na przykład jaszczurki w skalniakach (ogrodach skalnych), owadożerne krety i ryjówki,
jak również najbardziej niepożądane norniki.
Podsumowanie
W naszej ziemi ogrodowej panuje ożywione życie. Bakterie, glony i grzyby zjadane są przez zwierzęta, wśród których opanuje prawo zjadania i bycia zjadanym, zgodnie z zasadą: „większy zjada mniejszego".
Naturalna żyzność gleby
Zacząć należy od starań polepszenie gleby. Najłatwiej można to zrobić w ogrodzie. Nawożąc
dostarczamy roślinom substancji odżywczych, a przez obróbkę ziemi zmierzamy do osiągnięcia optymalnej struktury gleby. Szczególnie ważne jest wzbogacenie jej w próchnicę. Sposoby, w jaki to można osiągnąć i działania zmierzające do wytworzenia próchnicy. W naturze szczególnie żyznymi glebami są bogate w próchnicę czarne ziemie (czarnoziemy). Mają wskaźnik żyzności równy 100. Liczbowy wskaźnik żyzności gleby mówi o jakościowym i ilościowym plonie (wielkość plonu, zawartość białka w produktach itd.). Jeżeli gleba ma wskaźnik 50, znaczy to, że ma ona 50% żyzności czarnoziemów. Ziemie nieurodzajne osiągają wskaźnik poniżej 40%.
Wprawdzie wskaźnik wymyślono do oceny wielkości plonów, ale umożliwia on również wnioskowanie o żyzności ogrodów w regionie.
Podsumowanie
Ziemia ogrodowa powinna zawierać średnio od 5 do 10% próchnicy. Obecność próchnicy powoduje, że lek-kie, piaszczyste gleby mają niemal czarny kolor. Ciężkie gleby gliniaste i torfowe są ciemnobrązowe i ciemno-szare. Aby podwyższyć zawartość próchnicy w ogrodzie można stosować torf, próchnicę korową oraz obornik. Trochę wolniej działa zielonka.
JAKIE WŁAŚCIWOŚCI MA MOJA GLEBA ?
Profile i horyzonty
W gleboznawstwie te warstwy ziemi nazywane są horyzontami. Pojęcie „warstwa" stosowane jest w celu rozróżnienia geologicznego zróżnicowania, kiedy w ziemi można zaobserwować zmiany będące wynikiem naniesienia materiału. Gleba jest tą warstwą ziemi, która najczęściej obrabiana jest za pomocą szpadla lub pługa. Pod nią, na głębokości ok. 20—30 cm, znajduje się podglebie. Wierzchnia warstwa najczęściej jest ciemno zabarwiona (na skutek zawartości w niej próchnicy), bądź wybielona do jasnobrązowej lub szarej. Na nowo zakładanych działkach, o ile jest to możliwe, należy zastosować kompostowanie powierzchniowe.
W niektórych przypadkach dopiero po latach, z pomocą przyrody, ziemia zostanie do-prowadzona do używalności. Ale to się udaje. W naszym ogrodzie w tych warunkach zaczynaliśmy przed 25 laty: uzyskaliśmy godną pozazdroszczenia, grubą, płodną warstwę próchnicy. Skoro już wiemy, że ziemia wykazuje różne horyzonty oraz składa się z kamieni, piasku, pyłu, iłu, powietrza, wody, próchnicy oraz organizmów żywych, możemy zbadać swój ogród. W tym celu wykopujemy dół, np. w celu posadzenia drzewa; możemy przy okazji zaobserwować kolejne horyzonty.
Podsumowanie
Jeżeli chcesz mieć przyjemność z ogrodu, pielęgnuj warstwę powierzchniową, spulchniaj ją, wzbogacaj w próchnicę, zgodnie z mottem „najważniejsza jest gleba".
Ściółka i poziomy rozkładu
Pracując w ogrodzie funkcjonującym w zgodzie z naturą, ziemię należy przykryć warstwą ściółki, np. liśćmi. Przy okazji miejcie na uwadze będące pod spodem dżdżownice, ich jaja, jak również wejścia do ich korytarzy. Możliwe, że zauważycie, jak dżdżownice wciągają do ziemi części przegniłych roślin, którymi się odżywiają, a przy okazji mieszają głębiej leżące, mineralne składniki gleby z powierzchniowymi częściami organicznymi. W dolnej warstwie ściółki leżący tam materiał roślinny ulega rozkładowi przy udziale bakterii, grzybów i małych zwierząt. Szybkość rozkładu ściółki zależy od materiału wyjściowego oraz od przewietrzania.W warstwach złożonych z liści orzecha włoskiego lub dębu może to trwać latami; ściółka ze słomy dobrze rozkłada się podczas sezonu wegetacyjnego, miesiącami może trwać rozkład źle przewietrzanego pokosu; godną polecenia jest ściółka z liści żywokostu, których rozkład trwa zaledwie kilka tygodni.
W dolnych warstwach ściółki, w której niezbyt dokładnie można rozpoznać strukturę naniesionego materiału roślinnego, poziom rozkładu zaczyna się na głębokości kilku centymetrów.
Tam właśnie przebiega proces enzymatycznego rozpadu wielkocząsteczkowych substancji organicznych, w wyniku czego zostają uwolnione substancje odżywcze, które wzmacniają rośliny
Podsumowanie
Jeżeli chcecie w sposób naturalny wzbogacić ziemię w próchnicę, należy ją przykryć ściółką organiczną.
Horyzont próchnicowy
O grubości 10 do 30 cm. Ten horyzont jest głównym obszarem korzeniowym dla roślin. Horyzont próchnicowy może mieć od 2 do 3 cm, jeżeli bierzemy pod uwagę nowo tworzące się ziemie, lub od 25 do 35 cm, co może mieć miejsce w przypadku naszych ogrodów. Może mieć również głębokość od 50 do 80 cm, jak np. w przypadku czarnoziemów i czego wam serdecznie życzymy. Warstwa próchnicy o grubości 50 do 60 cm występuje na glebach, które od dziesięcioleci lub stuleci wykorzystywane były pod uprawę ogrodową, a charakteryzuje się silnym przemierzaniem wierzchniej warstwy gleby. Horyzont próchnicowy powinien być dobrze przewietrzany, zawierać wodę oraz mieć strukturę gruzełkowata, a nie sypką. Powinien też mieć bogaty edafon.
Szczególnie ważna jest również wysoka zawartość kompleksu próchnicowo-iłowego. Tak określa się gruzełki i płatki, które składają się z powiązanych ze sobą mineralnych części iłu i organicznych części próchnicy Do nich przyłączone są atomy magnezu, wapnia i potasu, czyli mikroelementów należących do najważniejszych składników odżywczych roślin. Z gleby z niedostateczną zawartością kompleksu próchnicowo-iłowego, dostarczanego np. przez nawożenie, substancje odżywcze mogą być wymywane. W naturalnych warunkach, a więc w glebach nie uprawianych, próchnica jest jedynym źródłem azotu dla roślin.
Podsumowanie
Wysoka zawartość kompleksu próchnicowo-iłowego należy do najważniejszych kryteriów naturalnej żyzności gleby. Można go wytworzyć i powiększyć poprzez konsekwentne zasilanie ziemi kompostem.
Horyzonty wietrzenia i skała macierzysta
Od skały macierzystej zależy, w jaki sposób zbudowana jest wierzchnia warstwa gleby, jak można ją obrobić, jaką posiada
strukturę i odczyn pH oraz czy jest naturalnie żyzna, czy nie. Wietrzenie jest procesem i fizycznym i chemicznym. Z reguły skała macierzysta jest stale przykryta warstwą wierzchnią i w ten sposób w dużym stopniu chroniona przed fizycznym wietrzeniem. Dlatego też horyzont wietrzenia albo wcale nie występuje, albo jest bardzo cienki. Zawartość wody w glebie zależy od podglebia (podłoża). Warstwa ilasta z dużą zawartością wody wpływa szkodliwie na wzrost roślin: występuje przy szczelnej skale macierzystej. Gruboziarniste, kwaśne skały metamorficzne (niegdyś zwane archaicznymi) łatwiej ulegają wietrzeniu fizycznemu niż drobnoziarniste skały wylewne, np. bazalt. Wietrzenie chemiczne przebiega na odwrót. Ciemno zabarwione skały wulkaniczne zawierają więcej podatnych na wietrzenie minerałów (oliwin, amfibole, bogaty w wapń plagioklaz, wapienie) i zmieniają się szybciej i skuteczniej. W naszym wilgotnym klimacie z granitów powstają gleby silnie przekształcone, ale o niezmienionym składzie mineralnym, z bazaltów natomiast słabo przekształcone, ale pod względem składu mineralnego silnie przekształcone. Odczyn pH również zależy od skały macierzystej. Z granitu i innych skał krzemowych powstają gleby kwaśne, natomiast ze skał wapniowych i pokrewnych powstają gleby, które wcale lub bardzo rzadko muszą być wapnowane.
Z drugiej strony rozpuszczalność węglanów wapieni prowadzi do odwapnienia gleby, głównie w biologicznie aktywnych glebach z wysoką zawartością dwutlenku węgla.
Z powodu zdolności do tworzenia kompleksów próchnicowoi-łowych iły są niezastąpionymi składnikami naturalnej żyzności gleby. Jeżeli brakuje iłów, należy ich dostarczyć, do czego można użyć bentonitu lub mączki ze skał metamorficznych (zawierających krzemionkę). Na podstawie dotychczasowych rozważań dotyczących naturalnego zróżnicowania gleb wynika, że i ogrody będą różne.
Tego można było się spodziewać, ponieważ wiele roślin ozdobnych, drzew, krzewów czy warzyw na jednych glebach dobrze rośnie, a na innych marnie.
Często mamy wrażenie, że działkowcy stawiają sobie cele pochodzące z kolorowych katalogów, zamiast tych, które dyktuje im gleba ich ogrodów. Walczą np. ze specyficznymi wymaganiami rododendronów mając glebę wapienną, podczas gdy rododendron ~.wymaga kwaśnych, silnie próchnicznych stanowisk. Powojnik, wiciokrzew, peonia, sasanka, wawrzynek wilcze- łyko są sadzone na glebach kwaśnych, pomimo że wymagają gleb wapiennych.
Podsumowanie
Nie możemy zmienić geologicznych uwarunkowań podłoża decydujących o naturalnej zawartości lub niedoborze mineralnych składników odżywczych przyswajalnych przez rośliny
Rodzaje gleb i ich właściwości
- pojedyncze ziarna w glebie są dobrze widoczne i wypełnione;
- wilgotna gleba jest luźna lub bardzo słabo związana;
- słabo (lub wcale) poddaje się formowaniu (ugniataniu), rozsypuje się przy próbie formowania;
- do palców przywiera bardzo mało substancji stałych lub nic.
PIELEGNACJA GLEBY
Środki polepszające jakość gleby
Tym określeniem nazywa się wszystkie środki, które — jak sama nazwa wskazuje — polepszają glebę, ale właściwie nie są nawozem: mają tylko umożliwić działanie nawozów.Środki polepszające jakość gleby
Torf
Ma on w ogrodnictwie długą i dobrą tradycję, dlatego nie odradzam stosowania go. Do celów ogrodniczych powinien być przede wszystkim stosowany mało rozłożony torf brązowy. Dzięki swojej włóknistej strukturze spulchnia on ciężkie gleby, dobrze absorbuje wodę, choć torf suchy jest trudny do nawilżenia. Czysty torf nie zawiera właściwie żadnych substancji pokarmowych. Spotykany w handlu „torf nawozowy" wzbogacony jest substancjami odżywczymi. Ze względu na niski odczyn pH częste stosowanie torfu powoduje zakwaszenie gleby. Torfowiska wysokie z unikatowymi ekosystemami zostały bezpowrotnie zniszczone, tylko dlatego, że lubimy stosować torf w naszych ogrodach. A są przecież inne podłoża, przede wszystkich dla roślin doniczkowych.Jeżeli Państwo uważacie, że nie możecie zrezygnować z torfu, stosujcie go przynajmniej bardzo oszczędnie
tylko tam, gdzie jest naprawdę potrzebny. Do wzbogacania gleby w organiczne substancje o wiele lepszy jest kompost.
Do czego potrzebujemy dzisiaj torfu?
Na torf skazane są tylko rododendrony, wrzosyhortensje, choć można go zastąpić ziemią wrzosową zmieszaną z liściową, choć jest to bardziej kłopotliwe i pracochłonne. Nie każdy musi sadzić takie rośliny. Również torf w uprawach doniczkowych stosuje się dlatego, że jest praktyczny.
Próchnica z wytwórni kompostu i produkty korowe
Jeżeli macie zbyt mało własnego kompostu, pamiętajcie o jego wytwórniach. Sq już kompostownie publiczne produkujące próchnicę, która w dodatku wolna jest od chwastów, czego najczęściej nie można powiedzieć O naszym kompoście. Równie dobrym substytutem torfu jest kompost z kory. Opłaca się więc kompostowanie kory a nie ściółkowanie świeżą korą. O ściółce tej była mowa w rozdziale o ściółkowaniu.Próchnica higroskopijna
Do spulchniania gleby, przede wszystkim gleb uprawnych i substratów kwiatowych, a również w szklarniach, ogrodnicy stosują najczęściej luźne płatki styropianu. W każdym ogrodzie można je stosować przy kompostowaniu.Mączki kamienne
Dla wzbogacenia gleby w minerały stosuje się mączki kamienne, przede wszystkim ze skał metamorficznych. Nie mogą one zastąpić nawozów, choć podnoszą żyzność gleby Brakuje im jednak azotu, również najczęściej nie zawierają fosforu. Sukces zależy od wyboru właściwej mączki, od jej składu chemicznego i grubości ziarna.Składniki chemiczne i ich właściwości
Do najczęściej stosowanych w ogrodach mączek kamiennych należą wapno i dolomit, który prócz wapnia zawiera również magnez. Obie używane są do wapnowania. Godna polecenia do gleb piaszczystych jest mączka z glinki: najbardziej znaną jest bentonit. Odznacza się on dużą zdolnością do pęcznienia i tworzenia substancji pokarmowych oraz chroni glebę przed wypłukiwaniem. Szczególnie dobrą opinię w ogrodnictwie mają mączki ze skał metamorficznych ze względu na swoją wszechstronność. Często podawany jest skład procentowy tlenków: więc np. SiO;? (tlenek krzemu), AI2O3 (tlenek glinu) CaO (tlenek wapnia) i K?.0 (tlenek potasu). Nie należy przez to rozumieć, że tlenki te zawarte są w skale w takiej właśnie postaci.W rzeczywistości tworzą raczej wysoce skomplikowane związki chemiczne.
Ostatnia edycja: